Czym jest idea Społecznego Domu Kultury? Głównym zadaniem domów kultury jest zwiększanie uczestnictwa w kulturze wśród mieszkańców i mieszkanek. Większość instytucji realizuje go poprzez organizację wydarzeń kulturalnych, w których społeczność lokalna może uczestniczyć jako widz oraz realizację działań edukacyjnych, podczas których mieszkańcy i mieszkanki mogą zdobyć nowe umiejętności.
W ostatnich latach cześć domów kultury zaczyna poszerzać swoją misję. Coraz częściej zaczynają wspierać oddolne inicjatywy mieszkańców i mieszkanek. Relacja między instytucją a społecznością lokalną zostaje tutaj odwrócona. To mieszkańcy i mieszkanki organizują i prowadzą wydarzenia dla innych osób w ramach wolontariatu, a dom kultury wykorzystuje swoje zasoby (pracowników, pomieszczenia, sprzęt, budżet), żeby im pomóc. Instytucje w coraz większym stopniu wsłuchują się w potrzeby mieszkańców i uwzględniają je w swoich działań. Do niedawna jedną z niewielu platform badania oczekiwań mieszkańców była ewaluacja działań edukacyjnych i wydarzeń kulturalnych. Obecnie część domów kultury zaczyna korzystać z nowych narzędzi włączania mieszkańców we współdecydowanie – konsultacji społecznych, badania potrzeb czy Rady Programowej. Instytucje coraz częściej stoją “na dwóch nogach” – zapewniają społeczności lokalnej dostęp do oferty kulturalnej o wysokiej jakości (ten nurt nazywamy roboczo działaniami “od góry”) oraz uwzględniają różnorodne potrzeby mieszkańców w swojej działalności i umożliwiają im realizację tych potrzeb na własną rękę (ten nurt nazywamy roboczo działaniami “od dołu”). Oba podejścia do roli domu kultury nie stanowią odrębnych nurtów. Wręcz przeciwnie – przenikają siebie nawzajem i wspierają. Tak działającą instytucję nazwaliśmy roboczo Społecznym Domem Kultury.
Nowe podejście do relacji między instytucją kultury a mieszkańcami i mieszkankami nie bierze się znikąd. Jej podstawą są wartości, którymi kierują się osoby pracujące w domach kultury. Otwartość, zaufanie, inkluzywność, transparentność, empatia, szacunek, różnorodność – to tylko niektóre wartości, które stoją za ideą Społecznego Domu Kultury.
