Głównym zadaniem domów kultury jest zwiększanie uczestnictwa w kulturze wśród mieszkańców i mieszkanek. Większość instytucji realizuje go poprzez organizację wydarzeń kulturalnych, w których społeczność lokalna może uczestniczyć jako widz oraz realizację działań edukacyjnych, podczas których mieszkańcy i mieszkanki mogą zdobyć nowe umiejętności.
W ostatnich latach cześć domów kultury zaczyna poszerzać swoją misję. Coraz częściej zaczynają wspierać oddolne inicjatywy mieszkańców i mieszkanek. Relacja między instytucją a społecznością lokalną zostaje tutaj odwrócona. To mieszkańcy i mieszkanki organizują i prowadzą wydarzenia dla innych osób w ramach wolontariatu, a dom kultury wykorzystuje swoje zasoby (pracowników, pomieszczenia, sprzęt, budżet), żeby im pomóc. Instytucje w coraz większym stopniu wsłuchują się w potrzeby mieszkańców i uwzględniają je w swoich działań. Do niedawna jedną z niewielu platform badania oczekiwań mieszkańców była ewaluacja działań edukacyjnych i wydarzeń kulturalnych. Obecnie część domów kultury zaczyna korzystać z nowych narzędzi włączania mieszkańców we współdecydowanie – konsultacji społecznych, badania potrzeb czy Rady Programowej. Instytucje coraz częściej stoją “na dwóch nogach” – zapewniają społeczności lokalnej dostęp do oferty kulturalnej o wysokiej jakości (ten nurt nazywamy roboczo działaniami “od góry”) oraz uwzględniają różnorodne potrzeby mieszkańców w swojej działalności i umożliwiają im realizację tych potrzeb na własną rękę (ten nurt nazywamy roboczo działaniami “od dołu”). Oba podejścia do roli domu kultury nie stanowią odrębnych nurtów. Wręcz przeciwnie – przenikają siebie nawzajem i wspierają. Tak działającą instytucję nazwaliśmy roboczo Społecznym Domem Kultury.
Nowe podejście do relacji między instytucją kultury a mieszkańcami i mieszkankami nie bierze się znikąd. Jej podstawą są wartości, którymi kierują się osoby pracujące w domach kultury. Otwartość, zaufanie, inkluzywność, transparentność, empatia, szacunek, różnorodność – to tylko niektóre wartości, które stoją za ideą Społecznego Domu Kultury.
Wolskie Centrum Kultury od 5 lat intensywnie rozwija w swojej działalności narzędzia wspierania oddolnych inicjatyw i wsłuchiwania się w potrzeby społeczności lokalnej. Dlatego w partnerstwie ze Stowarzyszeniem Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL postanowiliśmy przyjrzeć się bliżej temu fenomenowi. Na bazie naszych doświadczeń przygotowaliśmy zarys modelu funkcjonowania Społecznego Domu Kultury. Naszą propozycję traktujemy jako punkt wyjścia do dyskusji z szeroko rozumianym środowiskiem działającym w obszarze kultury – pracownikami i pracowniczkami instytucji kultury, przedstawicielami i przedstawicielkami organizacji pozarządowych, urzędnikami i urzędniczkami zajmującymi się kulturą, animatorami i animatorkami, w końcu mieszkańcami i mieszkankami. Wspólnie z nimi chcemy zdiagnozować zmiany, które zachodzą w działalności domów kultury w całej Polsce i opisać nową jakość, która naszym zdaniem właśnie się tworzy. Zależy nam też na wypracowaniu nowych narzędzi partycypacji, które w jeszcze większym stopniu włączą społeczność lokalną w działalność instytucji kultury. Efektem naszej pracy będzie narzędziownik Społecznego Domu Kultury – dokładny opis konkretnych działań/projektów, które instytucje mogą wprowadzać u siebie, jeśli chcą zacieśnić współpracę ze społecznością lokalną i wspierać oddolne inicjatywy mieszkańców i mieszkanek.
Chcesz włączyć się w budowanie modelu Społecznego Domu Kultury? Napisz do nas na adres: a.kadenaci@wck-wola.pl
Projekt realizuje:
